De kunst van het overleven

Afgelopen weekend gingen we met collega’s mee op een ‘medische outreach’ naar één van de dorpen niet ver van Koutiala vandaan. Niet alleen uit nieuwsgierigheid, maar ook om te zien wat zo’n dag nu eigenlijk voor impact heeft op de dorpelingen. De rijen wachtende mensen bij aankomst overtrof mijn stoutste verwachtingen.

Maar wat houdt een ‘medische outreach’ nu eigenlijk precies in? Gedurende een (zater)dag bezoekt een medisch team, bestaande uit artsen, verpleegkundigen, laboranten, apothekers en tandartsen een dorp waar weinig tot geen medische zorg voor handen is. Tientallen zo niet honderden zijn bereid vele kilometers te lopen voor een gratis consult.

Het rondhangen bij de tandartsenkamer opende mijn ogen voor de problemen die zich (ook) op dit gebied in Afrika voordoen. Meisjes van nog geen 12 jaar met rottende gebitten, waardoor al veel van hun tanden getrokken moeten worden voor het gebid volgroeid is. Oude vrouwen die klagen over continue hoofdpijn, als gevolg van de vele infecties in hun kaak.

De houding van de vrouwen in het algemeen op zo’n dag schokte me toch wel enigszins. Honderden trokken en duwden letterlijk hun weg de behandelkamer binnen om als eerste aan de beurt te komen. Een ware oorlog leek uit te breken en een aantal dorpsmannen moesten letterlijk met hun lichamen een haag vormen om de vrouwenmassa tegen te houden.

Tijdens een moment van reflectie, probeerde ik beter te doorgronden waarom de vrouwen reageren zoals ze deden. Als vrouw en vaak ook als kind ben je in Mali (lees: West-Afrika) minder waard dan een hond. Je leven bestaat grotendeels uit een gevecht om te overleven. Dat maakt vrouwen ook heel hardvochtig ten opzichte van elkaar.

Bij het eten krijg jij als vrouw en kinderen de ‘left-overs’, waarbij het vlees en andere gezonde ingrediënten letterlijk door de mannen van je bord wordt gegeten. Scholing voor vrouwen staat nog altijd heftig ter discussie, omdat de gemiddelde man zijn vrouw liever dom houdt (zij zou eens slimmer worden dan hij!). Levensbelangrijke medische zorg als gevolg van vele zwangerschappen is vaak te duur, terwijl de man des huizes – indien nodig – voor zowel een gezond lichaam als gebit stad en land bereid is af te reizen.

Gelukkig zijn er ook uitzonderingen op de regel en gedraagt de christelijke man zich over het algemeen een stuk beter. Toch is traditie vaak moeilijk de kop in te drukken en doen vrouwen onderling aan het behoud daarvan regelmatig zelf mee. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een eeuwenoude praktijk als vrouwenbesnijdenis. Een vriendin vertelde dat de (groot)moeders deze praktijk vaak niet meer toepassen op hun dochters, maar vriendinnengroepen onder elkaar.

Ook ‘family planning’ staat momenteel hoog op de politieke én religieuze agenda in Afrika. Religieuze (mannelijke) leiders houden een openbare discussie hierover tegen, omdat de Islamitische gemeenschap nu eenmaal als kool groeit als gevolg van de vele kinderen die worden geboren. Vrouwen daarentegen zien ‘family planning’ als een ‘redmiddel’ om te overleven. Eén op de 19 vrouwen in West-Afrika sterft nog altijd tijdens of na een bevalling.

Begrijp me goed, ik ben niet anti-(Afrikaanse) man 🙂 Verandering zal nog altijd van binnenuit moeten komen. Tijdens de medische outreach waren er ook een aantal dominees mee, die voor mensen (ziek of niet) baden. Het zal jullie wellicht niet verbazen dat veel vrouwen van deze gelegenheid gebruik maakten. En een goed aantal nam deze dag de beslissing om een navolger van Jezus te worden.

Het overgrote deel van de dag was dan ook zeer positief. Groepen kinderen stonden te springen om meer over God te horen. Jezus zegt immer niet voor niets in de bijbel: “Laat de kinderen tot Mij komen, en verhinderd hen niet!”… Hij houdt van kinderen, én zij van Hem, op vaak heel natuurlijke wijze!